نقش عملکرد خانواده در میزان تجربه بحران هویت و تمایزیافتگی نوجوانان

نقش عملکرد خانواده در میزان تجربه بحران هویت و تمایزیافتگی نوجوانان دکتر فریده عامری1 ناهید عمویی2 چکیده نوجوانی بحرانی­ ترین و حساس ­ترین دوره زندگی هر انسان است که تکالیف و پیچیدگی های متعدد دارد و فائق آمدن فرد بر این تکالیف تحت تاثیر عوامل گوناگونی مانند خانواده قرار دارد. هدف اصلی از پژوهش حاضر بررسی نقش عملکرد خانواده در تمایزیافتگی ومیزان تجربه بحران هویت در نوجوانان است. این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی است و جامعه آماری شامل همۀ دانش آموزان17- 15 ساله مقطع متوسطه شهرستان اردکان استان یزد وتوابع آن است که به روش نمونه­ گیری خوشه ای 370 دانش ­آموز(دختر و پسر) به منظور پاسخ گویی به سه پرسشنامه عملکرد خانواده (FAD)، بحران هویت احمدی و سیاهه تمایز یافتگی خود (DSI-R)انتخاب شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ ها نیز از روش های همبستگی پیرسون، رگرسیون گام به گام و Tدو گروه مستقل استفاده شده است. یافته­ های به دست آمده نشان دادند که میان عملکرد خانواده و تمایزیافتگی، رابطه مثبت معنادار و میان تمام مؤلفه ­های عملکرد خانواده و مؤلفه"جایگاه من" درتمایز یافتگی، رابطه مثبت معنادار وجود دارد. همچنین بر اساس یافته­ ها میان پنچ مؤلفه از عملکرد خانواده (ارتباط، نقش، عملکرد کلی، حل مشکل، کنترل رفتار) با مؤلفه"آمیختگی" درتمایزیافتگی، رابطه منفی معنادار وجود دارد و میان عملکرد خانواده و ابعاد آن با میزان تجربه بحران هویت رابطه منفی معنادار وجود دارد و عملکرد خانواده،از طریق مؤلفه ­های "عملکرد کلی و نقشها" قادر به پیش بینی بحران هویت و از طریق مؤلفه"عملکرد کلی" قادر به پیش بینی تمایزیافتگی در نوجوانان است.یافته­ های جانبی پژوهش نشان دادند که دختران نسبت به پسران بحران هویت بیشتری را تجربه می­کنند اما میان دو جنس در تمایزیافتگی، تفاوتی وجود ندارد. از یافته­ های پژوهش می­توان به این نتیجه رسید که عملکرد خانواده می­تواند عاملی مهم و اثرگذار بر میزان تجربه بحران هویت و سطوح تمایزیافتگی فرد در سنین نوجوانی باشد. کلید واژگان: عملکرد خانواده، بحران هویت، تمایزیافتگی،نوجوان ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ تاریخ دریافت: 30/8/94         تاریخ پذیرش: 18/7/95 1. استادیار گروه روانشناسی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه الزهرا،تهرانf.ameri @ Alzahra.ac.ir 2. دانشجوی کارشناسی ارشدروانشناسی بالینی دانشگاه الزهرا،تهران(نویسنده مسئول)[email protected]